HPAI - ochrona osób narażonych zawodowo na kontakt z wysoce zjadliwymi wirusami grypy ptaków

Szczegóły

Utworzono: wtorek, 22, kwietnia 2025 11:14

Opublikowano: wtorek, 22, kwietnia 2025 11:14

Tomasz Wysocki

Według organizacji takich jak FAO, WHO, WOAH, ECDC i CDC, ryzyko zarażenia się wirusem grypy od zwierząt jest niskie dla ogółu społeczeństwa. Jednakże dla osób, które mają kontakt z chorymi lub martwymi zwierzętami (np. drobiem, dzikimi ptakami, innymi zwierzętami gospodarskimi) albo z miejscami skażonymi przez te zwierzęta ryzyko jest zwiększone. To czy dojdzie do zakażenia człowieka zależy od tego, jak bliski i długi jest ten kontakt, czy używane są środki ochrony osobistej i przestrzegana są zasady bezpieczeństwa.

Do osób najbardziej narażonych zawodowo na zakażenie wirusem ptasiej grypy (HPAI) należą m.in.:

• pracownicy ferm drobiu;

• pracownicy miejsc, które sa narażone na kontakt z dzikimi ptakami, np. fermy zwierząt futerkowych;

• osoby mające kontakt z ptakami hodowanymi przydomowo lub w niewoli;

• weterynarze, pracownicy firm zajmujących się utylizacją padłych zwierząt i dezynfekcją gospodarstw;

• firmy transportujące padłe zwierzęta;

• osoby pracujące w ubojniach;

• pracownicy lecznic dla zwierząt;

• pracownicy służb i innych instytucji usuwający martwe dzikie ptaki ze zbiorników wodnych;

• pracownicy ogrodów zoologicznych;

• myśliwi;

• pracownicy ochrony przyrody.

Najważniejsze w zapobieganiu zakażeniom jest odpowiednie postępowanie w miejscach pracy, gdzie występuje kontakt z zakażonymi zwierzętami lub skażonym środowiskiem.

Zasady ochrony pracowników, którzy mogą mieć kontakt z niebezpiecznymi czynnikami biologicznymi (np. wirusami grypy ptaków), określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 roku w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

Pracodawca ma obowiązek:

• stosować wszystkie możliwe środki, żeby zmniejszyć ryzyko zakażenia (np. szczepienia ochronne),

• ograniczać liczbę osób mających kontakt z zagrożeniem,

• zapewnić odpowiednie środki ochrony – np. maseczki, rękawice, odzież ochronną.

Do zakażenia może dojść m.in. przez:

• kontakt z chorymi zwierzętami,

• kontakt z ich wydzielinami, odchodami, skażonymi powierzchniami,

• wdychanie zanieczyszczonego powietrza np. podczas sprzątania.

Instytut Medycyny Pracy im. prof. j. Nosfera  w Łodzi zaleca jako najważniejsze środki ochrony:

• sprawną wentylację i jej regularną konserwację;

• przebieranie się w odzież roboczą na miejscu pracy (najlepiej w osobnej szatni);

• oddzielne przechowywanie ubrań roboczych i prywatnych;

• pranie odzieży roboczej z dezynfekcją (zapewnione przez pracodawcę) albo używanie jednorazowej odzieży;

• możliwość wzięcia prysznica po pracy;

• dokładne mycie i dezynfekowanie rąk po kontakcie ze zwierzętami i przed wejściem do jadalni, łazienki czy biura;

• dostęp do umywalek (najlepiej bezdotykowych) z mydłem, wodą i płynem dezynfekującym (min. 60% alkoholu),

• zakaz trzymania jedzenia i rzeczy osobistych w miejscach potencjalnie skażonych;

• zakaz wchodzenia w brudnej odzieży roboczej do stołówki lub innych pomieszczeń socjalnych;

• utrzymywanie czystości, szczególnie w pomieszczeniach wspólnych i na często dotykanych powierzchniach;

• prawidłowe używanie i zdejmowanie środków ochrony osobistej (bez dotykania twarzy);

• obserwacja zdrowia pracowników i zwierząt – w razie niepokojących objawów należy powiadomić odpowiednie służby - powiatowego lekrza weterynarii lub/i państwowej powiatowej inspekcji sanitarnej

„PRAKTYCZNY PRZEWODNIK BIOASEKURACJI”

Szczegóły

Utworzono: piątek, 18, kwietnia 2025 14:08

Opublikowano: piątek, 18, kwietnia 2025 14:08

Tomasz Wysocki

Informujemy, że dostępny jest „Praktyczny przewodnik bioasekuracji”, zawierający najważniejsze zasady ochrony gospodarstw przed chorobami zakaźnymi zwierząt.

Przewodnik można pobrać pod linkiem:„Praktyczny przewodnik bioasekuracji”

PRYSZCZYCA PODSTAWOWE INFORMACJE

Szczegóły

Utworzono: środa, 09, kwietnia 2025 08:04

Opublikowano: środa, 09, kwietnia 2025 08:04

Tomasz Wysocki

Pryszczyca (łac. Febris aphthosa) to wysoce zaraźliwa choroba wirusowa zwierząt parzystokopytnych, takich jak bydło, owce, kozy, świnie oraz zwierzęta dzikie: sarny, jelenie, żubry, dziki, bawoły. Jej czynnikiem etiologicznym jest wirus pryszczycy (FMDV – Foot-and-Mouth Disease Virus), należący do rodzaju Aphthovirus z rodziny Picornaviridae. Wirus ten występuje w kilku serotypach (m.in. O, A, C, SAT 1–3, Asia 1).

W przypadku wystąpienia choroby wprowadzane są natychmiastowe zakazy eksportu zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego, co skutkuje ogromnymi stratami dla gospodarki danego kraju. Jednocześnie stosuje się przymusowy ubój nie tylko zwierząt zakażonych, ale też tych narażonych na kontakt z wirusem – co prowadzi do strat hodowlanych, wysokich kosztów odszkodowań, utylizacji i dezynfekcji. Utrzymanie wysokiego poziomu bioasekuracji oraz nadzoru weterynaryjnego wymaga dużych nakładów finansowych. Choroba powoduje też spadek wydajności produkcyjnej – m.in. zmniejszenie mleczności, utratę masy ciała, problemy rozrodcze i długotrwałe osłabienie zwierząt. Oprócz strat finansowych, wybuchy pryszczycy wywołują także skutki społeczne: upadki gospodarstw, destabilizację rynku pracy na wsi oraz utratę zaufania do produktów pochodzenia zwierzęcego. Wszystkie te czynniki sprawiają, że pryszczyca jest jedną z najgroźniejszych chorób gospodarczych i musi być zwalczana szybko, zdecydowanie i bezkompromisowo.

1. Droga aerogenna (inhalacyjna) – to najważniejsza i najczęstsza droga zakażenia. Wirus przenosi się drogą kropelkową wraz z wydychanym powietrzem, aerozolami z wydzielin i wydalin zakażonych zwierząt. W sprzyjających warunkach może rozprzestrzeniać się na odległość nawet kilkudziesięciu kilometrów;
2. Kontakt bezpośredni – zdrowe zwierzęta mogą zarazić się poprzez bezpośredni kontakt z osobnikami chorymi lub w okresie inkubacji, kiedy nie widać jeszcze objawów, ale wirus jest już wydalany.
3. Kontakt pośredni – wirus może być przenoszony przez skażoną paszę, wodę, odzież, obuwie, narzędzia, środki transportu, sprzęt rolniczy, a nawet ludzi mających kontakt z chorymi zwierzętami.
4. Droga pokarmowa – zwierzęta mogą ulec zakażeniu po spożyciu zakażonej paszy lub mleka. Wirus może przetrwać w niepasteryzowanym mleku, mięsie i produktach mięsnych.
5. Droga przez uszkodzoną skórę i błony śluzowe – wirus może wnikać przez mikrouszkodzenia skóry, szczególnie w okolicach racic i pyska.
6. Przenoszenie mechanicznie przez ludzi i zwierzęta

Oporość wirusa:

• Temperatura 37°C inaktywuje go w ciągu 10 dni;
• Temperatura 60°C inaktywuje go w ciągu 30 minut;
• Temperatura 80-100°C inaktywuje go natychmiast;
• Temperatura poniżej - 20°C - zakaźność przez wiele lat;
• Gleba i sierść - miesiąc;
• Kał i gnojowica - 45 dni
• pasza do 5 miesięcy;
• promienie słoneczne w okresie letnim inaktywują go w 5 minut;
• pH - inaktywacja < 6 i > 1, pH < 3.5 niszczy go całkowicie, 1% NaOH w ciągu minuty;
• peklowanie, solenie, wędzenie NIE NISZCZY WIRUSA!

Najbardziej wrażliwym gatunkiem jest bydło, kiedy pryszczyca wybuchie w stadzie to jej rozprzestrzenianie się jest błyskawiczne, a zachorowalność może obejmować 100% stada!

Objawy kliniczne pojawiają się 2 do 14 dni po zakażeniu:

• gorączka
• padnięcia u młodych zwierząt - cielęta, prosięta. jagnięta, koźlęta;
• spadek mleczności;
• obfite ślinienie;
• pęcherzyki i nadżerki na błonie śluzowej jamy ustnej, szparze między racicowej, koronce racic, nieowłosionych miejscach skóry, strzykach;
• pękające owrzodzenia;
• kulawizny!

Jak chronić się przed zakażeniem?

1. Ogranicz dostęp osób postronnych

• Zakaz wstępu dla osób niezwiązanych z gospodarstwem.

• Prowadź rejestr osób i pojazdów, które przebywają na terenie gospodarstwa.

• Miej na uwadze czy pracownicy posiadają swoje zwierzęta bądź pracują w innych miejscach gdzie zwierzęta z gatunków wrażliwych przebywają.

2. Dezynfekcja, ochrona osobista, pasza, narzędziai pojazdy

• Ustaw maty i niecki dezynfekcyjne przy wjazdach i wejściach do budynków.

• Regularnie dezynfekuj odzież, obuwie, narzędzia i środki transportu po pracy i kontakcie ze ściółką odpowiednimi środkami!

• Używaj sprawdzonych środków wirusobójczych, które działają przeciw wirusowi pryszczycy!

• Nie pożyczaj od nikogo i nikomu swoich narzędzi do pracy ze zwierzętami czy z paszą/ściółką;
• pasza i ściółka powinna pochodzić ze znanego, zaufanego źródła i być odpowiednio zabezpieczone przed np. dzikimi ptakami;

3. Odizolowanie zwierząt przybyłych do gospodarstwa

• Nowe lub powracające zwierzęta poddaj kwarantannie (14 - 21 dni).

• Obserwuj je uważnie pod kątem objawów choroby

• zwierzęta wprowadzane do gospodarstwa muszą pochodzić z zaufanego, znanego źródła - uwaga na tzw. OKAZJE!

• zwierzęta spoza naszego kraju/spoza UE muszą być zaopatrzone w świadectwo zdrowia TRACES potwierdzające ich pochodzenie i status zdrowotny, a dla trzody chlewnej ze względu na obszary objęte ograniczeniami dot. ASF świadectwo zdrowia jest wymagane również w obrocie krajowym;

4. Unikaj kontaktu z innymi zwierzętami oraz ludźmi

• Nie dopuszczaj do kontaktu z dzikimi lub nieznanymi zwierzętami, np. na pastwisku, ogrodzenie;

5. Kupuj tylko z pewnych źródeł

• Nabywaj zwierzęta, paszę i sprzęt wyłącznie od sprawdzonych dostawców.

• Wymagaj dokumentacji zdrowotnej i weterynaryjnej.

6. Nie karm odpadami kuchennymi

• Nigdy nie podawaj zwierzętom resztek jedzenia, mięsa ani produktów mlecznych niewiadomego pochodzenia.

7. Zgłaszaj podejrzane objawy

• W razie zauważenia objawów (gorączka, pęcherze na racicach i pysku, ślinotok) natychmiast zgłoś to do POWIATOWEGO LEKARZA WETERYNARII!

8. Edukacja i czujność

• Szkol siebie z zasad bioasekuracji.

• Śledź komunikaty GŁÓWNEGO LEKARZA WETERYNARII

Materiały filmowe:

What you need to know about Foot-and-Mouth Disease.

FMD Signs in Cattle

Foot-and-mouth disease virus

Ulotka do pobrania wersja PDF

ULOTKA DO POBRANIA PDF